ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ ΚΑΙ ΤΟ "ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ"

    Σχέδιο Μάρσαλ,  ή ακριβέστερα "Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Ανασυγκρότησης" ("European Recovery Program") καλείται το πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης που εκπονήθηκε και εκτελέσθηκε από τις ΗΠΑ για την ανασυγκρότηση των κατεστραμμένων από τον β΄παγκόσμιο πόλεμο ευρωπαϊκών κρατών. Εμπνευστής της ιδέας υπήρξε ο Τζόρτζ Κάτλετ Μάρσαλ, στρατηγός, αρχηγός του αμερικανικού Γενικού Επιτελείου κατά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο και εν συνεχεία υπουργός εξωτερικών και άμυνας των ΗΠΑ κατά την περίοδο 1947-1951. 

    Το σχέδιο Μάρσαλ εντασσόταν στο γενικότερο δόγμα του Προέδρου Τρούμαν περί ενεργού ανάμειξης των ΗΠΑ, όχι μόνο στην αμερικανική ήπειρο αλλά και πέραν του Ατλαντικού ώστε, αφενός να αναλάβουν από την αδύναμη Μεγ. Βρετανία τον ρόλο της ηγέτιδας δύναμης και, αφετέρου να περιορίσουν τον επεκτατισμό της Σοβιετικής Ένωσης.

   Όσον αφορά την οικονομική ενίσχυση της Ευρώπης, την τετραετή περίοδο εφαρμογής του (1948-1952), το σχέδιο Μάρσαλ διένειμε συνολικά 13,3 δισ. δολάρια (τα οποία σήμερα υπολογίζονται περίπου σε ποσό 100 δισ. δολάρια) με μεγαλύτερο αποδέκτη την Μεγάλη Βρετανία, η οποία έλαβε σχεδόν το 25% του συνολικού ποσού (βλ. Ζαχαρίου προς την ευρωατλαντική συνεργασία, Ε-  ΙΣΤΟΡΙΚΑ, 2 Ιουνίου 2005, σχέδιο Μάρσαλ).

    Η Ελλάδα έλαβε συνολική οικονομική βοήθεια 865,2 εκ. δολαρίων εκ των οποίων 212,8 το οικονομικό έτος 1948-49, 263,5 το οικονομικό έτος 1949-50, 206,8 εκ. το έτος 1950-51 και 182 εκ δολ. το έτος 1951-52. Το πρώτο έτος, δεν ετέθη καν θέμα ανασυγκρότησης αφού το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής βοήθειας στράφηκε προς στρατιωτικές δαπάνες για την αντιμετώπιση του κομουνισμού  και το υπόλοιπο στην κάλυψη του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού. Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου επιχειρήθηκε περιστολή των αμυντικών δαπανών και στροφή προς γεωργικές και βιομηχανικές επενδύσεις. Αλλά , μετά την επιδείνωση του διεθνούς κλίματος με την κομμουνιστική εισβολή στην Κορέα το 1950, οι προτεραιότητες του αμερικανικού προγράμματος αντιστράφηκαν εκ νέου, εγκαταλείφθηκε το έργο της ανασυγκρότησης και ενισχύθηκε εκ νέου ο τομέας της άμυνας. Επιπλέον, το οικονομικό έτος 1950-51 η οικονομική βοήθεια μειώθηκε στα 206,8 εκ. δολάρια αντί των 271,3 εκ. που είχε προταθεί, ως έκφραση δυσπιστίας προς την ικανότητα των ελληνικών κυβερνήσεων να απορροφήσουν μεγαλύτερα κονδύλια και συστήθηκε στον πρωθυπουργό Σ. Βενιζέλο δέσμη μέτρων σχετικά με περιστολή των μονοπωλιακών πρακτικών στην αγορά, πάταξη της φοροδιαφυγής και δημιουργία πλαισίου προσέλκυσης επενδύσεων. Με την πάροδο του χρόνου οι Αμερικανοί συνειδητοποίησαν ότι το ζητούμενο δεν ήταν πλέον η είσοδος της χώρας σε τροχιά ανάκαμψης αλλά η επιβίωση του πληθυσμού, ο οποίος ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας (βλ. Στεφανίδη, η φάση της σταθεροποίησης , Ε - ΙΣΤΟΡΙΚΑ, ό.π.).

    Το τελευταίο έτος του σχεδίου ο πρέσβης Πιουριφόι θεωρούσε αναγκαία την άσκηση στενού ελέγχου και την παροχή συμβουλών σε όλα τα επίπεδα , διότι δεν θεωρούσε ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν άξια εμπιστοσύνης όσον αφορά την διάθεση των κονδυλίων, ενώ στα τέλη Οκτωβρίου 1951 συστήθηκε στην κυβέρνηση Πλαστήρα ένα μνημόνιο λήψης οικονομικών περιοριστικών μέτρων. Το Ιανουάριο 1952 ο πληθωρισμός ανερχόταν στο 10% και οι δαπάνες ξεπερνούσαν τα έσοδα κατά ποσοστό 15% (βλ Στεφανίδη, ό.π.).

    63 χρόνια μετά, γίνεται λόγος για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα. Σύμφωνα με τις χθεσινές αποφάσεις των αρχηγών των κρατών μελών της Ευρωζώνης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ , στην Ελλάδα πρόκειται να δοθεί νέο δάνειο συνολικού ποσού 109 δισ ευρώ εκ των οποίων 37 δισ θα προέλθουν από ιδιώτες  και τα υπόλοιπα από τα κράτη μέλη της ΕΕ και το ΔΝΤ με επιτόκιο 3,5% αντί του υπάρχοντος 4,5%. Επιπλέον, προβλέπεται η επιμήκυνση της αποπληρωμής των προηγουμένων δανείων για 15-30 έτη με περίοδο χάριτος 10 ετών , καθώς και η δυνατότητα επαναγοράς των παλαιών δανείων πιθανότατα με "εκπτώσεις" οι οποίες μπορεί να φθάσουν τα 26 δισ. ευρώ. Ακόμη, θα δοθεί έμφαση στις επενδύσεις με αναδιάταξη των κοινοτικών κονδυλίων, σύσταση ειδικής ομάδας επιτήρησης η οποία θα ελέγχει την διοχέτευση των πόρων από τις ελληνικές αρχές προς την κατεύθυνση "της ανταγωνιστικότητας, της οικονομικής μεγέθυνσης, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της κατάρτισης" και παροχή "τεχνικής βοήθειας" από τα κράτη- μέλη και την επιτροπή.

     Το 1948 η Ελλάδα διεκδικούσε με υπερηφάνεια την οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ ως μία χώρα που αγωνίσθηκε και  νίκησε στον πόλεμο εναντίον του ολοκληρωτισμού και υπέρ της ελευθερίας. Σήμερα, προσέρχεται επαίτης και ταπεινωμένη ενώπιον της Ευρώπης και του ΔΝΤ εκλιπαρώντας να την βοηθήσουν - έστω και με παροχή εγγυήσεων (όπως απαίτησε η Ολλανδία και η Φινλανδία) για να αποφύγει την πλήρη χρεοκοπία. Η βοήθεια δόθηκε με εγγυήσεις , επιτήρηση και συνεχόμενα μνημόνια μέχρι το 2020. Βεβαίως, παρά τις ελαφρύνσεις εκ μέρους των δανειστών, κανείς δεν εμπιστεύεται τους άθλιους ηγέτες αυτής της χώρας ότι μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση, ώστε να εξέλθει η χώρα από το χάος. Ελπίζουμε να υπάρξει ορθή επιτήρηση ώστε να μην χαθούν τα κονδύλια και αυτού του δανείου. Τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί τρόπος να απαλλαγεί ο ελληνικός λαός από το καθεστώς και το πολιτικό σύστημα της μεταπολίτευσης.