ΟΙ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΤΥΡΑΝΝΟΙ

      Τυραννία των τριάκοντα ήταν η φοβερή δικτατορία η οποία επεβλήθη στην Αθήνα αμέσως μετά την ήττα της στον πελοποννησιακό πόλεμο και διήρκεσε από τον Απρίλιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 404 π.Χ.

    Οι τριάκοντα υποτίθεται ότι εκλέχθηκαν για να συντάξουν νέους νόμους και νέο πολίτευμα. Αντ' αυτού όμως ανέλαβαν οι ίδιοι την εξουσία κατά το δοκούν, διορίζοντας αυτογνωμόνως την Βουλή και τις άλλες αρχές. 

     Όπως συνηθίζουν τα καθεστώτα αυτού του είδους, αρχικά επιχείρησαν να κρύψουν τις αληθινές τους διαθέσεις, λαμβάνοντας κάποια μέτρα κάθαρσης της πόλης από τους συκοφάντες. Όταν όμως έλαβαν την  στρατιωτική βοήθεια της Σπάρτης, η οποία έστειλε φρουρά και κατέλαβε την Ακρόπολη των Αθηνών, τότε οι τριάκοντα φανέρωσαν το αληθινό τους πρόσωπο στρεφόμενοι, όχι εναντίον των φαύλων, αλλά εναντίον εκείνων που έδιναν την εντύπωση ότι δεν πρόκειται να ανεχθούν την δικτατορία τους. Σταδιακά, οι διώξεις και  οι εκτελέσεις των δημοκρατικών πολιτών έλαβαν την μορφή χιονοστιβάδας, ενώ, όποιος προλάβαινε να διαφύγει, δημευόταν η περιουσία του. 

     Ηγέτες των τριάκοντα ήταν ο αδίστακτος Κριτίας και ο μετριοπαθής Θηραμένης. Στις δικτατορίες όμως δεν χωρούν οι μετριοπαθείς και οι διαφωνούντες. Πολύ γρήγορα ο Θηραμένης είχε την ίδια τύχη με πολλούς άλλους πολίτες και, κατόπιν δίκης παρωδίας την οποία προκάλεσε ο Κριτίας ,θανατώθηκε και ο ίδιος από το καθεστώς. Βεβαίως και ο Κριτίας δεν γλίτωσε από την μοίρα του αίματος. Θανατώθηκε αργότερα στο Πειραιά όταν μάταια επιχείρησε να καταπνίξει την επανάσταση των εξόριστων δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι, με επικεφαλής τον Θρασύβουλο, ξεκίνησαν από την Θήβα και τα Μέγαρα και πέτυχαν την αποκατάσταση της δημοκρατίας. 

     Η τυραννία των τριάκοντα είχε ως αποτέλεσμα την θανάτωση 1.500 περίπου αθώων πολιτών και άλλες φρικαλεότητες σε διάστημα μόλις 8 μηνών. Μία άλλη δικτατορία, εκείνη του 1967 μ.Χ., σε διάστημα 7 ετών, είχε ως αποτέλεσμα πλήθος διώξεων, βασανισμών, εξοριών και φυλακίσεων, την εξέγερση του Πολυτεχνείου και την τραγωδία της Κύπρου.

     Τα λόγια του Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, όπως τα μεταφέρει ο ξενοφώντας (Ελληνικά, βιβλίο δεύτερο, 440, εκδ. Ζήτρος, μετ. Γιώργου Ράπτη) είναι πάντα επίκαιρα: "...Σκεφτείτε για ποιο λόγο πρέπει να είστε τόσο υπεροπτικοί ώστε να θέλετε να μας εξουσιάζετε. Μήπως είστε περισσότερο δίκαιοι; Μα ο λαός, αν και πολύ φτωχότερος από εσάς, ποτέ δεν σας αδίκησε για χρηματικό συμφέρον. Εσείς αντίθετα, αν και είστε οι πιο πλούσιοι απ' όλους, έχετε κάνει πολλές ατιμίες στο βωμό του κέρδους. Αφού λοιπόν δεν σας διακρίνει καμία δικαιοσύνη, σκεφτείτε μήπως έχετε λόγο να περηφανεύεσθε για την ανδρεία σας. Αλλά ποιο κριτήριο θα ήταν καλύτερο για αυτή την κρίση από τον τρόπο που πολεμήσαμε αναμεταξύ μας;.... μήπως πρέπει να υπερηφανεύεστε για την υποστήριξη των Λακεδαιμονίων; Πώς αφού, όπως παραδίδει κάποιος δεμένο από το λαιμό ένα σκυλί που δαγκώνει, έτσι και εκείνοι σας παρέδωσαν στον αδικημένο τούτο λαό και σηκώθηκαν και έφυγαν;"