ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΠΑΡΑΠΟΙΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

  Δεν ξέρω εάν υπάρχει παγκοσμίως βιβλίο, τόσο ασυνάρτητο, το οποίο να παραποιεί περισσότερο τους θεσμούς και την έννοια της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, από το σχολικό βιβλίο της Ά Γυμνασίου.

  Στο 5ο μέρος του 4ου κεφαλαίου υπό τον τίτλο " Αθήνα πορεία προς την δημοκρατία" και ειδικότερα στην σελίδα 53, αναφερόμενο στην μεταρρύθμιση του Κλεισθένη που θεμελίωσε το δημοκρατικό πολίτευμα αναγράφει: "Σημαντικό μέτρο ήταν η δημιουργία δέκα φυλών, των οποίων τα μέλη προέρχονταν από διαφορετικές  περιοχές της Αθήνας. Έτσι έπαψαν η συγγένεια και η καταγωγή να παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή της Αθήνας. Με το μέτρο αυτό ο Κλεισθένης "έδωσε την εξουσία στον λαό" όπως έγραψε αργότερα ο Αριστοτέλης. Ένα άλλο μέτρο ήταν η αύξηση της βουλής κατά 100 μέλη (Βουλή των Πεντακοσίων). Για να προστατεύσει τους πολίτες από τον κίνδυνο αύξησης της δύναμης του πολέμαρχου στρατηγού , αύξησε τον αριθμό των στρατηγών σε δέκα. Κυρίαρχο σώμα έγινε πλέον η Εκκλησία του Δήμου, στην οποία λαμβάνονταν οι πιο σοβαρές αποφάσεις." Με την παραπάνω παράγραφο οι συγγραφείς του βιβλίου ζητούν από τους μαθητές να πιστέψουν ότι εάν κάποιος δημιουργήσει δέκα φυλές, αυξήσει κατά 100 τα μέλη της βουλής και αυξήσει τον αριθμό των στρατηγών από έναν σε δέκα, θεμελιώνει δημοκρατικό πολίτευμα! Βεβαίως , τα στοιχεία της δημοκρατίας ουδεμία σχέση έχουν με  τα αναφερόμενα στο συγκεκριμένο χωρίο του βιβλίου, η δε τελευταία φράση περί Εκκλησίας του Δήμου , η οποία προστίθεται δολίως, ως "τσόντα", για να παράσχει άσυλο στους συγγραφείς, όχι μόνο δεν αρκεί για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα, αλλά τα συσκοτίζει περισσότερο. Η αλήθεια είναι απλή: Τα βασικά στοιχεία της αθηναϊκής δημοκρατίας, η οποία θεμελιώθηκε με την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, δεν είναι και δεν θα μπορούσαν να είναι ούτε οι δέκα φυλές, ούτε η αύξηση των μελών της βουλής και των στρατηγών. Τα στοιχεία της αθηναϊκής δημοκρατίας είναι τέσσερα: (α) Η κυριαρχία της Εκκλησίας του Δήμου, ήτοι της συνέλευσης των πολιτών, η οποία συνεδρίαζε 4 φορές κάθε μήνα και είχε αρμοδιότητα να νομοθετεί, να συνάπτει διεθνείς συνθήκες, να κηρύσσει πόλεμο, να λαμβάνει αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής και να ελέγχει όλους όσοι ασκούσαν δημόσια εξουσία. (β) Το κληρωτό όλων των αρχών, πλην των ταμιών και των 10 στρατηγών. (γ) Η εναλλαγή στα αξιώματα, ήτοι η μη δυνατότητα άσκησης του ιδίου αξιώματος (πλην εκείνου του στρατηγού) για  περισσότερες από μία θητεία  και (δ) η άνευ εξαιρέσεως υποχρέωση δημόσιας δοκιμασίας πριν την άσκηση των καθηκόντων και  δημόσιας λογοδοσίας, τόσο κατά την διάρκεια όσο και μετά το πέρας τους, όλων όσοι διαχειρίζονταν το δημόσιο χρήμα και ασκούσαν δημόσιο αξίωμα.

  Στο 3ο μέρος του 5ου κεφαλαίου του βιβλίου υπό τον τίτλο "η λειτουργία του πολιτεύματος" διαβάζουμε ότι (σελ.73) " η Εκκλησία όπως καθόριζε η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, εκλέγει με θητεία ενός έτους τα μέλη της Βουλής των πεντακοσίων... ". Αλλά τα μέλη της βουλής των Πεντακοσίων (πενήντα πολίτες από κάθε φυλή) δεν εκλέγονταν όπως αναφέρει το βιβλίο, αλλά ορίζονταν με κλήρωση, με θητεία ενός έτους μη ανανεώσιμη (Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 43 επ.).

    Απίστευτη διαστρέβλωση αποτελεί η διαπίστωση στην ίδια σελίδα του βιβλίου ότι οι Εννέα Άρχοντες "δεν εκλέγονταν πια , αλλά κληρώνονταν, έτσι το αξίωμά τους είχε καταλήξει να είναι καθαρά διακοσμητικό." Δυστυχώς οι ανεκδιήγητοι συγγραφείς του βιβλίου δεν γνωρίζουν ότι στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία όλα σχεδόν τα αξιώματα ήταν κληρωτά ("τας δε αρχάς τας περί την εγκύκλιον διοίκησιν απάσας ποιούσιν κληρωτάς  πλην ταμίου στρατιωτικών και των επί θεωρικόν και του των κρηνών επιμελητου, ταύτας δε χειροτονούσιν", Αριστοτέλης, Αθηναίων Πολιτεία, 43). Η δε άποψή τους ότι επειδή ήταν  κληρωτά τα αξιώματα των Εννέα Αρχόντων είχαν καταλήξει διακοσμητικά είναι εντελώς ανιστόρητη, όχι μόνο για τον παραπάνω λόγο, αλλά και διότι δεν ήταν διακοσμητικά: Ο Επώνυμος Άρχοντας μεταξύ άλλων είχε αρμοδιότητες ανάκρισης και παραπομπής σε δίκη υποθέσεων κακομεταχείρισης γονέων,ή ορφανών, κληρονομιών, ή άλλων δικών αστικής ή δημοσίας φύσεως (Αριστοτέλης, ό.π. 56). Ο Άρχοντας Βασιλέας  ασχολείτο μεταξύ άλλων με καταγγελίες για ασέβεια και θρησκευτικές διαφορές (Αριστοτέλης, όπ, 57). Ο Πολέμαρχος είχε μεταξύ άλλων αρμοδιότητα να εισάγει τις δίκες εναντίον απελευθερωμένων δούλων ή μετοίκων (Αριστοτέλης, ό.π. 58). Ακόμη σημαντικότερες των υπολοίπων όμως ήταν οι αρμοδιότητες των έξι θεσμοθετών, οι οποίοι διαμόρφωναν το πρόγραμμα των δικαστηρίων, παρουσίαζαν ενώπιον της Εκκλησίας του Δήμου καταγγελίες για δημόσια αδικήματα και υπέβαλαν καταγγελίες, μεταξύ άλλων, για σφετερισμό πολιτικών δικαιωμάτων, δωροδοκία, εξαγορά, πλαστοπροσωπία μάρτυρα, ή συκοφαντία (Αριστοτέλης, , ό.π. 59).

    Πλήρη παραποίηση του πολιτεύματος αποτελεί εξάλλου η διαπίστωση ότι οι δικαστές της Ηλιαίας εκλέγονταν από την Εκκλησία του Δήμου , ενώ η αλήθεια είναι ότι δεν εκλέγονταν , αλλά ήταν κληρωτοί. Εάν μάλιστα οι συγγραφείς έκαναν τον κόπο πριν γράψουν το βιβλίο να επισκεφθούν το μουσείο της αρχαίας αγοράς , θα μπορούσαν να δουν με τα μάτια τους μία κληρωτίδα, κλήρωσης των δικαστών και θα διαπίστωναν ίσως πόσο περίπλοκο ήταν το σύστημα της κλήρωσης για να είναι αδιάβλητο.

   Η κωμωδία δεν θα μπορούσε βεβαίως να ολοκληρωθεί εάν δεν υπήρχε και μία χροιά δήθεν σοσιαλιστική, και πάντως εντελώς άσχετη με την δημοκρατία της Αθήνας: Οι συγγραφείς, στην σελ. 72 , διατείνονται ότι μεταξύ των έργων σταθεροποίησης του πολιτεύματος, στα οποία προέβη ο Περικλής περιλαμβανόταν και το σχέδιο ανοικοδόμησης μεγάλων δημοσίων έργων "τα οποία θα προσφέρουν εργασία σε πολλούς".Ίσως το σημερινό πολιτικό σύστημα να έχει μάθει ότι το πολίτευμα σταθεροποιείται εάν με τα δημόσια έργα δώσεις δουλειές και προσλάβεις εργάτες, αλλά οι συγγραφείς πρέπει να θυμηθούν ότι στην αρχαία Αθήνα, εργάτες ήταν οι δούλοι και συνεπώς τα δημόσια έργα δεν παρείχαν μισθό.     

   Δεν ξέρω εάν οι συγγραφείς του βιβλίου είναι απλώς άσχετοι ή επιδιώκουν εκ προθέσεως να παραποιήσουν την αρχαία αθηναϊκή Δημοκρατία ώστε να μην μάθουν ποτέ οι μαθητές τι είναι αληθινή δημοκρατία και εάν το σημερινό καθεστώς έχει καμία σχέση με δημοκρατικό πολίτευμα . Πάντως το βιβλίο γράφτηκε από τον Θεόδωρο Κατσουλάκο, τον Βασίλειο Σκουλάκο και την Γεωργία Κοκκορού - Αλευρά. Στο εξώφυλλο παρουσιάζεται μία κότα (ή κόκορας) πάνω σε έναν σπασμένο κίονα.