ΝΑ ΣΕ ΜΙΣΟΥΝ ΝΑ ΣΕ ΦΘΟΝΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΣΕ ΘΑΥΜΑΖΟΥΝ

   "Ούτε εσκέφθητε ποτέ ποίου είδους άνθρωποι είναι οι Αθηναίοι, προς τους οποίους θ' αναγκασθήτε να πολεμήσετε, και πόσον πολύ, ή μάλλον πόσον εντελώς διαφορετικοί είναι από σας.  Εκείνοι τωόντι είναι νεωτερισταί, ικανοί και εις ταχείαν σύλληψιν νέων σχεδίων και εις ταχείαν εκτέλεσιν των άπαξ αποφασισθέντων. Ενώ η ιδική σας ικανότης περιορίζεται εις την διατήρησιν των κεκτημένων, χωρίς τίποτε νέον να επινοήτε και χωρίς καν να φέρετε εις πέρας το απολύτως αναγκαίον.  Επί πλέον, εκείνοι μεν και τολμούν υπέρ την δύναμίν των, και διακινδυνεύουν παρά τας υπαγορεύσεις της φρονήσεως, και διατηρούν την αισιοδοξίαν των εν μέσω των κινδύνων. Η ιδική σας αντιθέτως συνήθεια είναι να επιχειρήτε κατώτερα της δυνάμεως σας, και να δυσπιστήτε και προς εκείνα ακόμη, τα οποία η σκέψις παρουσιάζει ως βέβαια, και όταν περιπέσετε εις κινδύνους, να νομίζετε ότι ουδέποτε θ' απαλλαγήτε απ' αυτούς. Αλλά και περαιτέρω, εκείνοι είναι ακαταπονήτως δραστήριοι, σεις είσθε αναβλητικοί, εκείνοι φίλοι των ταξειδίων, σεις αποστρέφεστε τας αποδημίας. Διότι εκείνοι μεν θεωρούν τα ταξείδια ως μέσον αυξήσεως του πλούτου των, ενώ σεις φοβείσθε, ότι δια νέων επιχειρήσεων ημπορείτε να διακινδυνεύσετε και τα ήδη υπάρχοντα.  Οσάκις νικήσουν τους εχθρούς των, ωθούν την εκμετάλλευσιν μέχρι του ακροτάτου δυνατού σημείου και οσάκις νικηθούν, υποχωρούν όσον το δυνατόν ολιγώτερον.  Μεταχειρίζονται τα σώματά των εις την υπηρεσίαν της πατρίδος, ως να ήσαν εντελώς ξένα και όχι ιδικά των, το πνεύμα των όμως θεωρούν ως το ασφαλέστερον εις την διάθεσίν των όργανον, όπως κατορθώσουν να επιτύχουν κάτι τι άξιον λόγου υπέρ αυτής.  Και αν μεν δεν επιτύχουν όσα εσχεδίασαν, θεωρούν ότι έχασαν κάτι τι, το οποίον είχαν ήδη. Εάν όμως η επιχείρησίς των στεφθή υπό επιτυχίας, θεωρούν το επιτευχθέν μικρόν, εν συγκρίσει προς ό,τι υπολείπεται ακόμη να πραχθή. Αλλ' εάν τυχόν αποτύχη καμμία των επιχείρησις, αναπληρώνουν το έλλειμμα δια της συλλήψεως νέων αμέσως ελπίδων. Διότι εις μόνους αυτούς συμβαίνει ώστε πραγματοποίησις και επιθυμία, οσάκις συλλαμβάνουν εν σχέδιον, να συμπίπτουν εις εν και το αυτό, ως εκ της ταχύτητος, με την οποίαν επιχειρούν τ' αποφασισθέντα.  Αυτός είναι ο πλήρης μόχθων και κινδύνων σκοπός, υπέρ του οποίου αγωνίζονται καθ' όλην των την ζωήν. Και απολαμβάνουν ελάχιστα τα υπάρχοντα, διότι διαρκώς επιζητούν ν' αποκτήσουν περισσότερα. Η εκτέλεσις του καθήκοντος αποτελεί δι' αυτούς την μόνην εορτήν, και θεωρούν την ησυχίαν της απραξίας ως μεγαλητέραν συμφοράν παρά την επίπονον δράσιν.Ώστε την αλήθειαν θα έλεγε κανείς, εάν συγκεφαλαιώνων ήθελεν ειπεί περί αυτών, ότι εγεννήθησαν, όπως ούτε οι ίδιοι μένουν ήσυχοι, ούτε τους άλλους αφίνουν ησύχους." (Θουκυδίδη, Ιστορίαι, 1.70.1 - 1.70.9, Δημηγορία Κορινθίων, μετ. Ελ. Βενιζέλου).
   Ανέκαθεν με εντυπωσίαζε το συγκεκριμένο απόσπασμα. Όχι μόνο διότι περιγράφει με εξαιρετικό τρόπο τον χαρακτήρα ενός εκπληκτικού και δαιμόνιου λαού , των Αθηναίων του 5ου αι., αλλά και διότι, ως λόγος που εκφέρεται από αντίπαλο και μάλιστα με σκοπό να πείσει άλλες πόλεις να κηρύξουν τον πόλεμο εναντίον του, εκπέμπει έναν μοναδικό συνδυασμό μίσους, φθόνου και θαυμασμού.
   Είναι φοβερό να σε μισούν , να σε  φθονούν , αλλά συγχρόνως να είναι αναγκασμένοι να σε θαυμάζουν. Οι Αθηναίοι με τον δυναμισμό, την επινοητικότητα και την φοβερή εξωστρέφεια και αυτοπεποίθησή τους προκάλεσαν τελικά τον φθόνο, το μίσος και τον συνασπισμό όλων των άλλων εναντίον τους. Ουδέποτε ωστόσο εκείνοι που τους φθονούσαν και τους μισούσαν δεν έπαψαν ταυτόχρονα να τους θαυμάζουν.
   Άραγε  ήταν η περίφημη εξωστρέφεια,  αυτοπεποίθηση,  επινοητικότητα,  τόλμη , επιμονή στους στόχους και  ταχύτητα σύλληψης και δράσης των Αθηναίων, η οποίαν περιγράφεται τόσο γλαφυρά και σε αντιδιαστολή με τον χαρακτήρα των Λακεδαιμονίων στο παραπάνω χωρίο του Θουκυδίδη, εκείνη που οδήγησε στην δημιουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, ή μήπως υπήρξε η ίδια το αποτέλεσμα της εγκαθίδρυσης του πολιτεύματος της δημοκρατίας, το οποίο έδωσε δύναμη και αξία στον πολίτη και απελευθέρωσε όλες τις δυνάμεις της κοινωνίας; Πιθανότατα συνέβησαν αμφότερα.
  Η δημιουργική αθηναϊκή κοινωνία , η οποία εκ του μηδενός και δίχως κανένα ιστορικό προηγούμενο επινόησε το δημοκρατικό πολίτευμα, αφού έλυσε τα δικά της ζητήματα, και ένιωσε δικαιωμένη μετά τον θρίαμβο των περσικών πολέμων, εν συνεχεία στράφηκε προς τον κόσμο. Δεν δίστασε να επινοήσει και να υιοθετήσει κάθε καινοτομία. Δεν φοβήθηκε να οραματιστεί, να ταξιδέψει και να ξενιτευθεί. Δεν σταμάτησε να σχεδιάζει, να ονειρεύεται και να ελπίζει ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές. Θεώρησε ότι δεν υπάρχει τίποτε που να μην είναι ικανή να πραγματοποιήσει. Αλλά δεν υπολόγισε καλά τον φθόνο και το μίσος εκείνων που την παρατηρούσαν έκθαμβοι και την θαύμαζαν. 
  Ο Περικλής ξεκαθαρίζει καλύτερα πώς νοείτο η παροιμιώδης τόλμη και αισιοδοξία των Αθηνών : "Γιατί μας διακρίνει κάτι το ξεχωριστό και ως προς αυτό, ώστε και να τολμούμε εμείς οι ίδιοι πάρα πολύ και να υπολογίζουμε με πολύ μεγάλη ακρίβεια τις συνέπειες, για όσα επιχειρήσουμε. Ενώ αντίθετα τους άλλους η άγνοια τους οδηγεί σε αλόγιστο θάρρος, η σκέψη όμως σε δισταγμό." (Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Επιτάφιος, μετ. Αλεξανδρίδη).
   Είναι Θαυμαστή η τήρηση του μέτρου: Τολμηροί και αισιοδόξοι, αλλά όχι ανόητοι.
    «Ίσως είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος» είπα αυτές τις ημέρες σε κάποιο αγαπημένο μου πρόσωπο, "αλλά βασίζω την αισιοδοξία μου σε συγκεκριμένα δεδομένα", και τότε θυμήθηκα αυτό το απόσπασμα του Θουκυδίδη για τον χαρακτήρα των Αθηναίων.
     Είναι υπέροχο να αγαπάς και να σε αγαπούν. Αλλά εάν είναι να σε φθονούν και να σε μισούν, αξίζει τον κόπο μόνο όταν ταυτόχρονα σε θαυμάζουν.    



     
    
   
      

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Η ΣΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΕΑΔΟΥ

Οι παράγοντες που διαμόρφωσαν την πολιτειακή οργάνωση και τα Συντάγματα ...

ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ 21ΗΣ ΜΑΪΟΥ 2023