ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΟΥΣ

   Γιουγκοσλαβία (χώρα των νοτίων Σλάβων) ονομαζόταν το κράτος το οποίο εκτεινόταν στα δυτικά και κεντρικά εδάφη της βαλκανικής χερσονήσου.

  Η Γιουγκοσλαβία ιδρύθηκε το 1929 ως αποτέλεσμα των βαλκανικών πολέμων 1912-13 και του Α΄παγκοσμίου πολέμου  και αρχικώς είχε την μορφή πολυεθνικού Βασιλείου εκτάσεως 247.542 τ.χιλ.  

  Μετά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο η Γιουγκοσλαβία προσέθεσε στην προηγούμενη έκτασή της εδάφη της Ίστριας και της Δαλματίας που αποσπάσθηκαν από την Ιταλία και έλαβε την μορφή ομοσπονδιακού σοσιαλιστικού κράτους, το οποίο αποτελείτο από έξι ομόσπονδα κρατίδια (Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Σερβία, Μαυροβούνιο και την αποκαλούμενη Μακεδονία) και δύο αυτόνομες επαρχίες , το Κοσσυφοπέδιο και την Βοϊβοδίνα. 

    Η Σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία , παρά την ρήξη με την Σοβιετική Ένωση το 1948, ακολούθησε σε γενικές γραμμές την πεπατημένη του κομουνισμού με ισχυρή αντιδημοκρατική κεντρική εξουσία ελεγχόμενη από το κόμμα. Όταν ο κομουνισμός κατέπεσε διεθνώς στα τέλη της δεκαετίας του 1980, τα εθνικά μίση , πάθη και διαφορές ξύπνησαν και η σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία άρχισε  να διαλύεται βίαια στα εξ ων συνετέθη.

    Εάν η απόσχιση της Σλοβενίας στις 25 Ιουνίου 1991 συντελέστηκε σχεδόν αναίμακτα εξαιτίας του ομοιογενούς εθνολογικά πληθυσμού της και της μη ύπαρξης κοινών συνόρων της με την Σερβία, η ταυτόχρονη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κροατίας, στο έδαφος της οποίας ζούσε σημαντικός αριθμός Σέρβων, υπήρξε αιματηρή. Ακόμη δε πιο φοβερές συνέπειες είχε το 1992 η διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης όπου η σύνθεση του πληθυσμού αποτελείτο κατά 43,5% από Μουσουλμάνους, 31,2 % από Σέρβους και 17,4% από Κροάτες. 

   Στα εδάφη της Κροατίας ξέσπασε πόλεμος μεταξύ  της κροατικής κοινότητας που επεδίωκε την ανεξαρτησία και της σερβικής που επιζητούσε την συνέχεια της ομοσπονδίας ή την δημιουργία σερβικού θύλακα, ενώ στην Βοσνία - Ερζεγοβίνη δημιουργήθηκαν τρεις αντιμαχόμενοι στρατοί (μουσουλμανικός, σερβικός και κροατικός ) και μάχοντο όλοι εναντίον όλων.

  Οι φρικαλεότητες υπήρξαν ασύλληπτες. Συντελέστηκαν με ιδιαίτερη σκληρότητα κάθε είδους ομαδικά εγκλήματα, όχι μόνο κατά εμπολέμων, αλλά και εις βάρος αμάχων, όπως ομαδικές εκτελέσεις,  ωμότητες, βίαιες εκτοπίσεις, καταστροφές πόλεων, μνημείων και ιδιωτικών περιουσιών, εξευτελισμοί, χιλιάδες βιασμοί  και ομαδικοί βιασμοί.

   Όσο ο στρατός των Σέρβων είχε την συνδρομή του κράτους της Γιουγκοσλαβίας και οι λοιποί δεν είχαν καμία υποστήριξη, οι Σέρβοι κυριαρχούσαν. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν άρδην όταν η Δύση αποφάσισε να βοηθήσει τους Κροάτες και τους Μουσουλμάνους.  

  Η Δύση δεν έδειξε μόνο την προτίμησή της αναγνωρίζοντας αμέσως την Σλοβενία και την Κροατία, αλλά , βλέποντας ότι ο πόλεμος γέρνει προς την άλλη πλευρά, άσκησε διεθνείς πιέσεις προς την Γιουγκοσλαβία, παρείχε στρατιωτική εκπαίδευση και υλικό σε Κροάτες και Μουσουλμάνους, πρωταγωνίστησε στην σύναψη συμμαχίας μεταξύ Κροατών και Μουσουλμάνων στην Βοσνία το 1994 και προέβη ακόμη και σε βομβαρδισμούς μέσω του ΝΑΤΟ ακόμη και σε κατοικημένες περιοχές, γεγονός που αποτελεί επίσης έγκλημα πολέμου και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

   Η παρέμβαση της Δύσης υπήρξε καθοριστική, τόσο στην Κροατία και στην Βοσνία, όσο και αργότερα , το 1998 στον πόλεμο για την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου όπου συνέβησαν ανάλογα εγκλήματα.  Η Κροατία απέκτησε την ανεξαρτησία της, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αναγνωρίστηκε το 1995 ως ανεξάρτητο ομοσπονδιακό κράτος αποτελούμενο από δύο ομόσπονδα κρατίδια, την Σερβική Δημοκρατία και την Ομοσπονδία Βοσνίας Ερζεγοβίνης (των Κροατών και των Μουσουλμάνων - Βοσνίων) , το Μαυροβούνιο κατέστη ανεξάρτητο κράτος το 2006, γεγονός που σήμανε το οριστικό τέλος της Γιουγκοσλαβίας η οποία ήδη είχε μετονομαστεί σε Σερβία -Μαυροβούνιο, ενώ ήδη 112 κράτη έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. 

   Αλλά η Δύση δεν σταμάτησε εκεί: Με την υπ' αρ. 827/1993 απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, της οποίας η νομιμότητα αμφισβητήθηκε, για πρώτη φορά μετά τα διεθνή στρατιωτικά Δικαστήρια της Νυρεμβέργης και του Τόκυο, τα οποία δίκασαν εγκληματίες του β΄παγκοσμίου πολέμου, ιδρύθηκε  έκτακτο (ad hoc) Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην πρώην Γιουγκοσλαβία (ΔΠΔΠΓ - ICTY ).

   Εντός της δικαιοδοσίας του, η οποία περιλαμβάνει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και το διεθνές έγκλημα της γενοκτονίας, το Δικαστήριο άσκησε ποινική δίωξη εναντίον 161 προσώπων. 20 κατηγορούμενοι υπέγραψαν δήλωση ενοχής. 83 καταδικάστηκαν. 19 απαλλάχθηκαν. 17 απεβίωσαν πριν την έκδοση απόφασης, μεταξύ των οποίων και ο Σέρβος πρώην πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας Slobodan Milocevic . 13 παραπέμφθηκαν σε δικαιοδοσία εθνικών δικαστηρίων . 

  Στα 14 έτη της λειτουργίας του το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα της πρώην Γιουγκοσλαβίας δεν δίστασε να στρέψει την έρευνά του εναντίον κάθε αντιμαχόμενης πλευράς. Έστω και εάν η πλειονότητα των υποθέσεων εμφανίζεται να αφορά εγκλήματα που διέπραξαν οι Σέρβοι , μεταξύ των καταδικασθέντων υπάρχουν επίσης  Κροάτες, Μουσουλμάνοι Βόσνιοι και Αλβανοί του Κοσόβου. Ωστόσο, η ανεξαρτησία του δεν έφθασε στο σημείο να διερευνήσει και πιθανά εγκλήματα από τον βομβαρδισμό του Βελιγραδίου που διέπραξαν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ. 

   Το άγος της πρόσφατης αυτοκτονίας του Κροάτη καταδικασθέντος Slobondan Praljak, μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, εντός συνεδριάσεως του δικαστηρίου, μετά την έκδοση απόφασης απόρριψης της έφεσής του με την φράση "εγώ δεν είμαι εγκληματίας πολέμου" θα αποτελεί κηλίδα για το ad hoc Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

    Αντίστοιχο ad hoc διεθνές ποινικό δικαστήριο με αυτό της Γιουγκοσλαβίας έχει ιδρυθεί και για τα απαίσια εγκλήματα που διεπράχθησαν στον εμφύλιο πόλεμο της Ρουάντα το 1994. Αλλά, όσο και εάν τα φρικαλέα εγκλήματα καθιστούν αναγκαία την τιμωρία τους , η ίδρυση εκτάκτων δικαστηρίων προς τον σκοπό αυτόν θα ενέχει πάντοτε δυσπιστία, τόσο ως προς την ανεξαρτησία τους, όσο και σε ό,τι αφορά τα κίνητρα της ίδρυσής τους.

   Το 1998,  η διεθνής κοινότητα δια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών προέβη σε ένα σημαντικό βήμα προόδου: Για πρώτη φορά στην ιστορία του ίδρυσε ένα μη έκτακτο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο με αρμοδιότητα να δικάζει γενικώς τα εγκλήματα της γενοκτονίας, της επίθεσης ,εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η Ελλάδα κύρωσε την Διεθνή Σύμβαση ίδρυσης του ΔΠΔ με τον ν. 3003/2002. Οι ΗΠΑ δεν  έχουν ακόμη κυρώσει την εν λόγω Σύμβαση.   

  

     ΠΗΓΕΣ: 

    Φανή Δασκαλοπούλου - Λιβαδά , Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο 2013, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη.     

     www.icty.org

     Βικιπέδια.

     Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα