ΤΟ ΝΑΓΚΟΡΝΟ ΚΑΡΑΜΠΑΧ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΟΡΦΑΝΑ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

  Το Ναγκόρνο Καραμπάχ ("ορεινός, ή άνω μαύρος κήπος"), είναι μία περιοχή εκτάσεως 2.700 τ.μ. και πληθυσμού 150.000 περίπου κατοίκων, ευρισκόμενη σε υψόμετρο άνω των 3.000 μ., στην βόρεια πλευρά της οροσειράς Καραμπάχ του μικρού Καυκάσου.

   Μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού του Ναγκόρνο Καραμπάχ, σε ποσοστό περισσότερο του 80%, υπήρξαν ανέκαθεν οι Αρμένιοι και, για τον λόγο αυτόν, στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, διεκδικήθηκε η υπαγωγή του  στην Σοβιετική Δημοκρατία της Αρμενίας. Αλλά το σοβιετικό καθεστώς είχε άλλη άποψη και υπήγαγε το Ναγκόρνο Καραμπάχ, με καθεστώς αυτονομίας, στην γειτονική με την Αρμενία Σοβιετική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Αυτή η αυθαίρετη επιλογή καθόρισε δυστυχώς την ιστορική του πορεία.

    Η διάλυση του Σοβιετικής Ένωσης το 1991 ανέδειξε, όπως ήταν φυσικό, την περιοχή και την γειτονική επαρχία Shahumian  σε επίκεντρο διενέξεων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.Οι κάτοικοι των περιοχών διεξήγαγαν δημοψήφισμα δια του οποίου αποφάσισαν την ένωσή τους με την Αρμενία και το 1992 ξεκινησε αιματηρός πόλεμος, χάρη στον οποίο οι Αρμένιοι κατέλαβαν πολλά στρατηγικά σημεία εντός του Αζερμπαϊτζάν, εξασφαλίζοντας μία ζώνη που ενώνει τον θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ με την Αρμενία. 

   Όταν σίγασαν τα όπλα με την κατάπαυση του πυρός το 1994, το 20% του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν είχε περιέλθει στην κατοχή των Αρμενίων και ο θύλακας, ο οποίος είναι μεγαλύτερος από την ιστορική περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ανακηρύχθηκε μονομερώς "Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ", με πρωτεύουσα το Στεπανακέρτ πληθυσμού 50.000 κατοίκων.   

     Το 2006 με δημοψήφισμα εκρίθηκε το Σύνταγμα του κράτους και το 2017, με νέο δημοψήφισμα, μετονομάστηκε, από Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, σε Δημοκρατία του Αρτσάχ, όνομα πιθανώς σχετιζόμενο με την αρχαία ονομασία "Ορχιστένα" που αναφέρεται στον  Στράβωνα (πρβλ. wikipedia), ώστε να δικαιολογείται και η κατοχή των περιοχών πέραν του Ναγκόρνο Καραμπάχ, . Αλλά ουδείς μέχρι σήμερα έχει αναγνωρίσει το κράτος του Αρτσάχ.

    Η Δημοκρατία του Αρτσάχ, για χάρη της οποίας πολεμούν και πάλι σήμερα οι Αζέροι με τους Αρμένιους και εμπλέκονται και άλλοι που νομίζουν ότι θα επωφεληθούν, είναι μία πληγή της Σοβιετικής Ένωσης από την οποία ακόμη και σήμερα τρέχει αίμα. Αλλά δεν είναι η μόνη: Εκτός από αυτήν υπάρχχουν και οι  de facto κρατικές ονότητες της Αμπχαζίας και την Νότιας Οσετίας που δήλωσαν την ανεξαρτησία τους από την Γεωργία και η Υπερδνειστερία που ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από την Μολδαβία.

    Όλοι αυτοί, καθώς δεν τους αναγνωρίζει σχεδόν κανένα κράτος,  δημιούργησαν την "Κοινότητα για την Δημοκρατία και τα Δικαιώματα των Εθνών", γνωστή και ως "Κοινοπολιτεία των μη αναγνωρισμένων κρατών".