ΜΙΑ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΟΣΟ ΠΟΤΕ

  Περί τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα η επικρατούσα κατάσταση στην Ελλάδα ήταν συνώνυμη του χάους. Οι κυβερνήσεις και το στέμμα είχαν πολιτευθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε εμπόδιζαν οποιαδήποτε εξέλιξη προς νέες προοδευτικότερες κοινωνικές μορφές. Η οικονομία της χώρας βρισκόταν σε αδιέξοδο, τα μεγάλα εθνικά θέματα οδηγούνταν μαθηματικώς στην προδοσία, ενώ τα κεφαλαιώδη ζητήματα της ανεξαρτησίας, της γης και της δημοκρατίας στον δημόσιο βίο είχαν ταφεί βαθύτερα παρά ποτέ. Μέσα σε αυτό το κλίμα ήταν εδραιωμένη η πεποίθηση στον λαό ότι κύριος ένοχος για την κατάσταση της χώρας ήταν το πολιτικό σύστημα της εποχής το οποίο έπρεπε να ανατραπεί. Το έργο αυτό ανέλαβε την πρωτοβουλία να φέρει εις πέρας ο «Στρατιωτικός Σύνδεσμος» με το κίνημα στο Γουδί την 15η Αυγούστου 1909.
    Το κίνημα στο Γουδί απέκτησε τέτοια λαϊκή υποστήριξη ώστε δεν άργησε να λάβει διαστάσεις επανάστασης, η οποία κορυφώθηκε με τα συλλαλητήρια της 14ης Σεπτεμβρίου 1909 όπου εκφράσθηκε πανηγυρικά η λαϊκή βούληση για εξυγίανση της πολιτικής ζωής.  Το πολιτικό σύστημα επιχείρησε με συμβιβασμούς να διατηρηθεί στην εξουσία. Νομοσχέδια παρασκευάζονταν από τον «Σύνδεσμο» και ψηφίζονταν εν μέσω σιγής των βουλευτών υπό το άγρυπνο βλέμμα αξιωματικών και πολιτών, αλλά τελικώς ξέσπασε νέα μεγάλη κρίση μεταξύ «Συνδέσμου» και κυβέρνησης Μαυρομιχάλη. Ενώπιον της νέας κατάστασης ο «Σύνδεσμος» αποφάσισε να καλέσει στην Ελλάδα από την Κρήτη τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος έχαιρε τεράστιας φήμης λόγω της συμμετοχής του στο κρητικό ζήτημα. Ο Βενιζέλος αποδέχθηκε την πρόσκληση, ήλθε στην Ελλάδα και με επιδέξιους χειρισμούς ανάγκασε το πολιτικό σύστημα και τον Βασιλέα να αποδεχθούν εκλογές προς συγκρότηση αναθεωρητικής βουλής, με αντάλλαγμα την διάλυση του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Η προεκλογική περίοδος υπήρξε κοσμογονική. Οι υποψήφιοι υπερέβησαν τους χίλιους. Εμφανίστηκαν νέοι πολιτικοί με τολμηρά προγράμματα. Τα παλαιά κόμματα συνετρίβησαν. Ο Βενιζέλος εξελέγη ως ανεξάρτητος όπως και η πλειονότητα των βουλευτών, πολλοί εκ των οποίων τοποθετούνταν υπέρ Συντακτικής και όχι αναθεωρητικής βουλής.
    Στην συνέχεια παρατίθεται αυτούσια η ιστορική ομιλία του Ε. Βενιζέλου στο Σύνταγμα, στις 5 Σεπτεμβρίου 1910 προς δίδαγμα καθενός εξ ημών: 

"Συμπολίται! Γνωρίζετε ποία υπήρξαν τα αίτια, τα οποία προκάλεσαν την εξέγερσιν του Αυγούστου παρελθόντος έτους, επομένως δεν έχω ανάγκην να υπομνήσω αυτά εις υμάς διά μακρών.

Αστική δικαιοσύνη εφαρμόζουσα προς ρύθμισιν των σχέσεων του συγχρόνου βίου νομοθεσίαν χρονολογουμένην από 15 και 20 αιώνων, επί τη βάσει δε διαδικαστικού συστήματος υποθάλποντος πάσαν πλεκτάνην προς καταβαράθρωσιν του ουσιαστικού δικαίου και καθιστώντος δυνατήν την επʼ αόριστον παρέλκυσιν των δικών· 

Εμπορική νομοθεσία χρονολογουμένη από ενός αιώνος, ότε η ατμήρης ναυτιλία ήτο άγνωστος, ότε το τοσαύτην έκτοτε λαβόν ανάπτυξιν και τοσούτον ποικίλην μορφήν συνάλλαγμα της ασφαλείας περιωρίζετο μόνον· εις την θαλασσασφάλειαν, ότε αι ανώνυμοι εταιρίαι, αι οποίαι είνε σήμερον ο κυριώτατος μοχλός της οικονομικής προόδου, δεν είχον λάβει την ανάπτυξιν, την οποίαν έλαβον κατά τα έκτοτε διαρρεύσαντα έτη·
    Ποινική διαδικασία, ήτις, χωρίς να παρέχη επαρκείς ασφαλείας δια την προσωπικήν ελευθερίαν των πολιτών, κινείται βραδύτατα, προκαλούσα πολλάκις αυτή την φυγοδικίαν, ενώ εδεικνύετο εξ άλλου ανίκανος να ενεργήση κατασταλτικώς κατά του αδικήματος· 
   Δημοσία εκπαίδευσις, ήτις, θα έλεγέ τις, ότι κύριον έχει προορισμόν να εκτρέφη διʼ ανεπαρκούς άλλως τε μορφώσεως τροφίμους του προϋπολογισμού ανικάνους δια κάθε άλλο πλουτοπαραγωγόν επάγγελμα· 
   Εκκλησία εστερημένη εσωτερικής ζωής, περιοριζομένη εις ξηρούς τύπους και της οποίας ο ενοριακός ιδίως κλήρος, κατατρυχόμενος υπό πενίας και αμαθείας, είνε εντελώς ανίκανος όπως εξυπηρετήση την υψηλήν αυτής αποστολήν.
   Σύστημα δημοτικόν στηριζόμενον επί δήμου, ο οποίος απετελέσθη από τμήμα της χώρας αυθαιρέτως χαραχθέν επί του γεωγραφικού χάρτου, και ο οποίος δια τούτο, εστερημένος οργανικής ζωής, απέβη κατά μικρόν από παράγοντος της κοινωνικής προόδου, από σχολείου διαπαιδαγωγήσεως του λαού δια την χρήσιν των ελευθέρων θεσμών εις όργανον καταδυναστεύσεως εις τας χείρας των φατριών· 
  Διοίκησις φατριάζουσα, διαιωνίζουσα και μετά την απελευθέρωσιν του ελληνικού λαού από του ξενικού ζυγού την τυραννίαν, με μόνην την διαφοράν ότι αυτη ασκείται ήδη εκ περιτροπής οτέ μεν επί του ημίσεως, οτέ επί του ετέρου ημίσεως αυτού.
  Έλλειψις αγροτικής ασφαλείας ως επίσης έλλειψις δασικής ασφαλείας και πάσης επιστημονικής εκμεταλλεύσεως του δασικού πλούτου της χώρας. 
  Αδιαφορία εντελής προς τας εργατικάς και αγροτικάς τάξεις αποτέλεσμα έχουσα το να εξάπτεται εις επικίνδυνον πολλάκις ανταγωνισμόν ή αντίθεσις μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, μεταξύ ιδιοκτήτου και καλλιεργητού, εξ άλλου έλλειψις πάσης οικονομικής πολιτικής εκ μέρους του Κράτους αποβλεπούσης εις την ανάπτυξιν και ενίσχυσιν των παραγωγικών της χώρας δυνάμεων.          Δημοσιονομική πολιτική, ήτις προς αντιμετώπισιν των απαύστων ελλειμμάτων κατέφευγεν ανεπιστημόνως και εμπειρικώς εις την αύξησιν την υπερβάλλουσαν των εμμέσων φόρων, διʼ ων τα δημόσια βάρη επιπίπτουσιν επί των απορωτέρων τάξεων δυσαναλόγως προς τας δυνάμεις αυτών.
  Ανικανότης προς παρασκευήν αναλόγου προς τους πόρους της χώρας αλλά φερεγγύου και ετοιμοπολέμου πάντοτε στρατιωτικής δυνάμεως, δυναμένης να αμύνεται υπέρ των συμφερόντων και της τιμής της χώρας.
   Κυβέρνησις, καταναλίσκουσα το πλείστον της δραστηριότητος αυτής ουχί εις προαγωγήν των δημοσίων συμφερόντων, αλλʼ εις την ικανοποίησιν ως επί τα πολλά αθεμίτων αξιώσεων, διʼ ων διενεργείται η συναλλαγή μεταξύ εκλογέων και βουλευτού αφʼ ενός, μεταξύ βουλευτού και Κυβερνήσεως αφʼ ετέρου, ήτις Κυβέρνησις δια τούτο, πλην του Προέδρου αυτής, απετελείτο ως επί τα πολλά ουχί εκ των ικανωτάτων προς εξυπηρέτησιν του δημοσίου συμφέροντος, αλλʼ εκ των επιτηδειοτάτων, όπως εξυπηρετήσωσι τας ανάγκας της συναλλαγής. Αντιπολίτευσις εις ουδέν συνήθως άλλο αποβλέπουσα ή την κατάληψιν της αρχής, χάριν της οποίας εθυσιάζετο πολλάκις πάσα άλλη αρχή και κάθε άλλο συμφέρον του Κράτους. Νόμος αποβάς ιστός αράχνης δυνάμενος μεν να συλλαμβάνη τους ασθενεστέρους, αλλά κατασχιζόμενος θρασέως από πάντα ισχυρόν.
    Επί πάσι τούτοις εφερόμεθα ανερμάτιστοι, άνευ σαφώς διαγεγραμμένης εθνικής πολιτικής, άνευ παρασκευής τωνμέσων προς πραγματοποίησιν αυτής, αφίνοντες μόνον να υποτρέφηται η ιδέα μεταξύ των λαών της Χερσονήσου του Αϊμου, ότι ο Ελληνισμός έχει φιλοκτήμονας και κατακτητικάς διαθέσεις, μη αρκούμενος μόνον εις άμυναν υπέρ των ιδίων, αλλʼ επιβουλευόμενος και τα αλλότρια.
   Και το αποτέλεσμα πάντων τούτων, ότι ο βίος κατέστη δυσχερέστατος δια τας μέσας και απορωτέρας τάξεις, ότι μέγα μέρος και δυστυχώς το αλκιμώτατον του άρρενος πληθυσμού, φέρεται μεθʼ ορμής ακατασχέτου προς την μετανάστευσιν, η οποία έλαβε τον χαρακτήρα αληθούς εξόδου. Ότι εις την οικογένειαν των πολιτισμένων λαών η Ελλάς υπεβιβάσθη βαθμηδόν εις θέσιν μηδαμώς ανταποκρινομένην ούτε προς το παρελθόν αυτής, ούτε προς τας ελπίδας, με τας οποίας ο κόσμος εχαιρέτησε την αναγέννησίν της προ αιώνος. Ότι το Κράτος περιήλθεν ολίγον κατʼ ολίγον εις οξυτάτην αντίθεσιν προς πάντας σχεδόν τους ομόρους και περιοίκους, ενώ αφʼ ετέρου η υλική αυτού αδυναμία και η ηθική ανυποληψία έφεραν αυτό εις την ανάγκην να υφίσταται, παντός είδους προπηλακισμούς και να ανέχηται την παραβίασιν και αυτών των διά συνθηκών ησφαλισμένων δικαίων του.
   Τοιαύτη πραγμάτων κατάστασις ήτο ουσιαστικόν να αγάγη εις την εξέγερσιν του Αυγούστου του παρελθόντος έτους. Η κατά τύπον στρατιωτική αυτή εξέγερσις, εγκριθείσα δια του λαοψηφίσματος της 14 Σεπτεμβρίου, έλαβε τον χαρακτήρα αληθούς λαϊκής επαναστάσεως.
      Αλλʼ η επανάστασις αυτη εστερείτο προγράμματος σαφώς διαγεγραμμένου, έλειπε δʼ απʼ αυτής και ο ιθύνων πολιτικός νους. Δια τούτο η επανάστασις, αδυνατούσα να ίδη ενσαρκούμενον τον αόριστον πόθον της γενικής ανορθώσεως των του Κράτους, εφέρετο εις χρονιότητα, η οποία καθιστώσα οσημέραι αισθητικότερα τα κακά, τα οποία συμπαρομαρτούσιν εις πάσαν έξοδον από της νομιμότητος, εκινδύνευε να αγάγη αυτήν εις ναυάγιον.
    Κατά την κρισιμωτάτην περίοδον της επαναστάσεως αυτη μου έκαμε την τιμήν να ζητήση την γνώμην μου περί του πρακτέου, και η γνώμη μου, μορφωθείσα μετά επιτόπιον μελέτης των πραγμάτων, ήτο ότι ο στρατός έπρεπε να επανέλθη το ταχύτερον εις τους στρατώνας, ίνα αφοσιωθή ολοψύχως εις το επείγον έργον της στρατιωτικής ανασυντάξεως, αξιών προς τούτο και επιβάλλων εν ανάγκη την σύγκλησιν Αναθεωρητικής Βουλής.

(Φωναί· Συντακτική, Συντακτική)

Αξιών και επιβάλλων εν ανάγκη την σύγκλησιν Αναθεωρητικής Βουλής.

(Νέαι φωναί. Συντακτική· ζήτω η Συντακτική).

Επιμένω ότι έδωκα την γνώμην νʼ αφοσιωθή ο στρατός εις το επείγον έργον της ανασυντάξεως των στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας και συγχρόνως έδωκα εις την επανάστασιν την συμβουλήν να αξιώση και επιβάλη εν ανάγκη την σύγκλησιν Αναθεωρητικής Βουλής... (Φωναί. “Όχι, όχι. Συντακτική. Έταιραι φωναί· Σιωπή, σιωπή), ήτις θα προέβαινεν εις την αναθεώρησιν των διατάξεων εκείνων του Συντάγματος, την ανάγκην της μεταρρυθμίσεως των οποίων είχε καταδείξει η πείρα ημίσεως σχεδόν αιώνος, ενώ αφʼ ετέρου ούτω θα προελαμβάνετο η ολεθρία εντύπωσις ότι ο αγών απέτυχε, θα υπεδύετο δε ούτος του λοιπού άλλην μορφήν. Η επανάστασις δεν εδίστασε να αποδεχθή την γνώμην μου ταύτην, την οποίαν εγνώριζε· προερχομένην εξ ειλικρινούς προαιρέσεως αποδείξασα ούτω και πάλιν ότι την ενέργειαν αυτής ουδέν άλλο ερρύθμιζε παρά μόνον η αποσκόπησις προς το συμφέρον του Κ΄ρατους και του ανορθωτικού αγώνος. Συγχρόνως δε επετεύχθη και η συνεννόησις όλων εκείνων των παραγόντων, δια της συμπράξεως των οποίων κατωρθώθη να διεξαχθώσι τοσούτον ήρεμα αι εκλογαί της 8 Αυγούστου.

   Το αποτέλεσμα των εκλογών τούτων αποτελεί αυστηράν καταδίκην κατά του παρελθόντος. Εάν δε αι νέαι ιδέαι δεν φαίνονται τυπικώς εξασφαλισθείσαι εκ του αποτελέσματος των εκλογών, είνε προφανές ότι περιεβλήθησαν δια τοιούτου κύρους εκ του αποτελέσματος των εκλογών τούτων, ώστε να μη αμφιβάλλη τις ότι και εις την Βουλήν θα κατορθώσωσι κατά το πλείστον να επιβληθώσι δια της ηθικής αυτών δυνάμεως και ότι εις τας προσεχείς εκλογάς ο Λαός θέλει εγκρίνη αυτάς πανηγυρικώς.

(Φωναί. Μάλιστα, μάλιστα).

(Μία φωνή. Ο λαός είνε μαζί σου).

   Η εκ των εκλογών της 8ης Αυγούστου προελθούσα λαϊκή αντιπροσωπεία αποστολήν έχει όπως αναθεωρήση ωρισμένας διατάξεις του Συντάγματος. Αλλά θα παρεγνώριζψέ τις προφανή αλήθειαν, εάν δεν ανεγνώριζεν ότι εύρυνσις του κύκλου των εργασιών αυτής, όπως αναθεωρηθώσι και άλλαι διατάξεις του Συντάγματος, μη θίγουσαι ούτε την μορφήν της Πολιτείας, ούτε την εξουσίαν ή το πρόσωπον του Βασιλέως, ούτε την τάξιν της διαδοχής, ανταποκρίνεται προς ισχυράν αξίωσιν της Κοινής Γνώμης. Φρονώ δια τούτα ότι η λαϊκή αυτη αντιπροσωπεία, χωρίς να αλλοιωθή ο χαρακτήρ αυτής, δύναται να προβή εις την εύρυνσιν τοιαύτην του έργου της, εφόσον εις τούτο συμφωνεί και το Στέμμα, το οποίον φαίνεται δια του Βασιλικού λόγου μη έχον ουδεμίαν αντίρρησιν.

(Φωναί· Ζήτω η Συντακτική).

   Πρέπει άλλως τε να εξάρω ότι οιανδήποτε σημασίαν και αν αποδίδω εις το έργον της αναθεωρήσεως του πολιτεύματος, και αποδίδω σημασίαν μεγάλην, δεν αναμένω εκ μόνης της αναθεωρήσεως ταύτης την ανόρθωσιν των καθʼ ημάς πραγμάτων. Προ είκοσι τριών αιώνων ο αθάνατος Σταγειρίτης φιλοσοφών επί της ουσίας των πολιτευμάτων, διετύπωσε διʼ ολίγων λέξεων τον χαρακτήρα και το γνώρισμα των ορθών πολιτευμάτων, τα οποία ασφαλίζουν την ευημερίαν των λαών, και των παρεκβατικών πολιτευμάτων, τα οποία απεργάζονται την κακοδαιμονίαν αυτών.

“Όταν, είπεν, ο εις, ο μονάρχης δηλ. εν τω μοναρχικώ πολιτεύματι, ή οι ολίγοι εν τω αριστοκρατικώ, ή οι πολλοί, τα πολιτικά δηλαδή κόμματα, εν τω δημοκρατικώ και σήμερον εν τω συνταγματικώ πολιτεύματι, άρχωσι προς το ίδιον εαυτών συμφέρον, η πολιτεία είνε ορθή· όταν δε ο εις, η οι ολίγοι, ή οι πολλοί, τα πολιτικά δηλαδή κόμματα, άρχουσι προς το ίδιον εαυτών συμφέρον, η πολιτεία αύτη αποτελεί παρέκβασιν πολιτείας οδηγούσα εις την κακοδαιμονίαν του λαού.

(Μία φωνή· Είνε ληστοσυμμορία).

Ισχυρότατον παράγοντα όπως συνέχη την πολιτείαν από πάσης παρεκτροπής, το Συνταγματικόν πολίτευμα τάσσει τον Βασιλέα. Ιστάμενος ούτος επί της κορυφής της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδος, ανώτερος των μεταβαλλομένων συμφερόντων της εκάστοτε στιγμής, έχων τα συμφέροντα, τα καλώς νοούμενα του Βασιλικού Οίκου εντελώς αλληλένδετα προς τα υψηλότερα και γενικώτερα συμφέροντα του Έθνους, περιβεβλημένος δια του πολιτεύματος με τόσα προνόμια έχει μεν εις χείρας αυτού μεγάλην πάντοτε δύναμιν όπως πράττη το αγαθόν, αλλά έχει κολοσσιαίαν αυτόχρημα δύναμιν, όπως αποτρέπη το κακόν, συνέχων τας κυβερνήσεις αυτού από των παρεκτροπών της πολιτείας, εις τας οποίας οδηγεί η παραβίασις των νόμων.

Ατυχώς το Στέμμα δεν έσχε τοιαύτην την αντίληψιν της θέσεως αυτού εν τω Συνταγματικώ πολιτεύματι... (Φωναί· Μπράβο, μπράβο) και δια τούτο έκρινα πάντοτε, ότι η βασιλική αρχή εντω παρελθόντι δεν ησκήθη κατά τον συμφωνότερον προς τα αληθή συμφέροντα και του Βασιλικού Οίκου και του Έθνους τρόπον, και την γνώμην ταύτην δεν εδίστασα να εκδηλώσω, διότι οι πολιτικοί άνδρες πρέπει να έχωδι πάντοτε το θάρρος της γνώμης αυτών, εκ τούτου δε προεκλήθη η κατʼ εμού κατηγορία ότι είμαι αντιδυναστικός. Αλλʼ η κατηγορία αυτη είνε ασύστατος. Καίπερ βαθέως βαθέως εμφορούμενος από τας δημοκρατικάς αρχάς της φυλής μας, έχω ακράδαντον την πεποίθησιν, ότι η βασιλευομένη δημοκρατία, οποίον είνε κατʼ ουσίαν το πολίτευμα ημών, είνε ο τύπος του πολιτεύματος, όστις προσαρμόζεται άριστα προς την πολιτικήν μόρφωσιν του ελληνικού λαού και εξυπηρετεί προσφορώτερον τα εθνικά συμφέροντα.

Αλλʼ ούτε διενοήθην ποτέ δυναστικήν μεταβολήν. Αφού δεν είχομεν εθνικήν δυναστείαν, εδέησε δε να μεταφυτεύσωμεν έξωθεν επί του ελληνικού εδάφους το δυναστικόν δένδρον, θα ήτο εσχάτη μωρία, ως είπον και άλλοτε, να θυσιάσωμεν όλην την από ημίσεως ήδη αιώνος συντελεσθείσαν αφομοιωτικήν εργασίαν, αφού μάλιστα ο Βασιλικός ημών Οίκος απέδωκεν ήδη καρπούς δευτέρας και τρίτης γενεάς, και αφού, όσον απομακρυνόμεθα από της εποχής της μεταφυτεύσεως, τοσούτον είνε φυσικόν να αποβαίνη πληρεστέρα η συνάντησις των πόθων και των αισθημάτων, όπως και η αντίληψις της κοινότητος των συμφερόντων Έθνους και Βασιλικού Οίκου.

Πρέπει άλλως τε να ελπίσωμεν ότι το Στέμμα, συμμεριζόμενον τον τοσούτον παγκοίνως κατʼ επανάληψιν εκδηλωθέντα λαικόν πόθον από ενός ήδη έτους προς άνδρθωσιν, θέλει αποφασίσει να τεθή επί κεφαλής της ανορθωτικής κινήσεως, ήδη τουλάχιστον ότε αύτη έλαβε καθαρώς νόμιμον μορφήν, αυτό πρώτον προσαρμόζον την πολιτείαν αυτού προς τας ανάγκας του ανορθωτικού αγώνος. Βεβαίως ούτω το έργον της ασκήσεως της βασιλικής αρχής θα αποβή κοπιωδέστερον, αλλά προς την τοιαύτην άσκησιν συνδέεται και η ευημερία του Έθνους· και η αίγλη του Βασιλικού Οίκου.

Το επʼ εμοί συναισθάνομαι εξ άλλου βαθέως τας βαρυτάτας ευθύνας, αίτινες επίκεινται επί των ώμων των πολιτικών ανδρών της χώρας. Ανταποκρινόμενος προς τας υποχρεώσεις, τας οποίας μοι επιβάλλει η πανηγυρική εκλογή δια της οποίας με ετιμήσατε και διʼ ην τιμήν εκφράζω υμίν την ευγνωμοσύνην μου, απεφάσισα νʼ αποδεχθώ την εντολήν υμών, και εγκαταλείψω το στάδιον της μέχρι τούδε πολιτικής μου δράσεως, προς το οποίον τοσούτοι και τοιύτοι με συνδέουσι δεσμοί. (Εύγε και χειροκροτήματας).

Δεν έρχομαι ενταύθα ως αρχηγός νέου και εσχηματισμένου ήδη κόμματος. Έρχομαι απλώς σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών (εύγε, εύγε, χειροκροτήματα) και υπό την σημαίαν ταύτην καλώ πάντας εκείνους, οίτινες συμμερίζονται τας ιδέας ταύτας, εμπνέονται από τον ιερόν πόθον να αφιερώσωσι πάσας τας δυνάμεις των της ψυχής και του σώματος ίνα συντελέσωσιν εις την επιτυχίαν των ιδεών τούτων.

(Μία φωνή. Όλοι μαζί σου)!

Η ιθύνουσα την πολιτείαν μου κεντρική αρχή είνε ότι ο πολιτικός ανήρ οφείλει να έχη γνώμονα πάσης αυτού πράξεως το κοινόν συμφέρον και εις το συμφέρον τούτο να υποτάσση άνευ τινός ενδοιασμού το τε συμφέρον του κόμματος εις ο ανήκει και το των μελών του κόμματος τούτου ότι οφείλει να έχη πάντοτε το θάρρος των γνωμών αυτού μηδέποτε θυσιάζων ταύτας δια να γίνεται αρεστός προς τα άνω ή προς τα κάτω· ότι προς την εξουσίαν πρέπει να αποβλέπη ουχί ως σκοπόν, αλλʼ ως μέσον προς επιτυχίαν άλλου υψηλοτέρου σκοπού, μηδέποτε σπεύδων προς την ανάληψιν της αρχής, αν πρόκειται τούτο να γίνη επί θυσία μικρά ή μεγάλη των αρχών αυτού, μηδέποτε διστάζων να απορρίπτη αυτήν αν η διατήρισις αυτής έπρεπε να εξαγορασθή δια θυσίας του προγράμματος προς εφαρμογήν του οποίου εκλήθη υπό του λαού.

(Φωνή. Ο Θεός και ο Πατριάρχης μαζί σου).

Αναγνωρίζων την ανάγκην της διαπαιδαγωγήσεως του Ελληνικού λαού και της χειραφετήσεως αυτού από του προσωπικού κομματισμού θα εργασθώ μετʼ εκείνων προς τους οποίους η εξέλιξης των εργασιών της Βουλής ήθελεν αποδείξει ότι συμπίπτουσιν αι ιδέαι μου, δια την οργάνωσιν πολιτικού συλλόγου διακλαδουμένου καθʼ όλον το Κράτος και μέλλοντος νʼ αποτελέση την οργάνωσιν του νέου πολιτικού κόμματος της ανορθώσεως, του οποίου την συγκρότησιν ανυπομόνως αναμένει ο λαός.

Μετά των ομοφρόνων τούτων θα ασχοληθώ εν καιρώ εις την διατύπωσιν του κυβερνητικού προγράμματος του νέου τούτου κόμματος, το οποίον πρόγραμμα μετά των πολιτικών αρχών, τας οποίας εξήγγειλα υμίν, θέλει αποτελέσει τον δεσμόν, ο οποίος θα συνέχη τα μέλη του νέου τούτου κόμματος.

Δεν παραγνωρίζω, συμπολίται, τας δυσχερείας, κατά των οποίων έχει να παλαίση ανορθωτικός αγών δια να στεφθή υπό πλήρους επιτυχίας. Αλλά πιστεύω ακραδάντως, ότι παρά την φθοράν των εθνικών δυνάμεων, ην απειργάσθη τόσον μακρά κακοδιοίκησις, οι υλικοί και ηθικοί πόροι του Έθνους είνε ακόμη τοσούτοι, ώστε εις χείρας εμπνευσμένων εργατών της ανορθώσεως να αρκέσωσιν εις αναδημιουργίαν Ελλάδος ανταποκρινομένης προς τας αξιώσεις του σημερινού πολιτισμού, ικανής να επισπάση την εκτίμησιν του πεπολιτισμένου κόσμου και να καταλάβη εντιμοτάτην θέσιν εν τη οικογενεία των πεπολιτισμένων λαών, δυναμένης δε τέλος όταν γίνη και ηθικώς και υλικώς ισχυρά να συντελέση προς εξασφάλισιν της ανατολικής ειρήνης υπό όρους ασφαλίζοντας εις πάντας τους κατοικούντας την Ανατολήν λαούς την πρόοδον και την ευημερίαν."

(Παρατεταμένα χειροκροτήματα και ζητωκραυγαί).


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Η ΣΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΕΑΔΟΥ

Οι παράγοντες που διαμόρφωσαν την πολιτειακή οργάνωση και τα Συντάγματα ...

ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ 21ΗΣ ΜΑΪΟΥ 2023