ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Κ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗ ΠΕΡΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ

 Σύμφωνα με άρθρο του αναπληρωτή καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου κ. Γεραπετρίτη , το οποίο δημοσιεύθηκε σήμερα 16-10-2016 στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ , σελ.20,  "ο ​​τρόπος με τον οποίο η κυβερνητική πλειοψηφία διαχειρίζεται το μείζον θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης παραπέμπει σε δύο στοιχεία τα οποία συνδέονται μεταξύ τους αιτιωδώς: τον πρωτογενή και τον λαϊκό συνταγματισμό."

Όσον αφορά  τον " πρωτογενή συνταγματισμό " , ο συγγραφέας, αφού ορίζει έτσι την σκέψη ότι θα πρέπει, όχι μόνο να ασκηθεί αναθεωρητική λειτουργία αλλά συντακτική εξουσία,  υποστηρίζει κατόπιν  ότι η ρητορική περί συντακτικής συνέλευσης είναι αχρείαστη και επικίνδυνη. "Αχρείαστη, διότι το υφιστάμενο πλαίσιο αναθεώρησης δεν εμποδίζει σε κανένα επίπεδο μια ριζική και γενναία αναδιάταξη των θεσμών, η οποία θα αντιμετωπίζει με τρόπο πειστικό τις παθογένειες της μεταπολίτευσης, όπως ιδίως η έλλειψη θεσμικής κανονικότητας, οι πελατειακές δομές του κράτους, η έλλειψη θεσμικών αντιβάρων και η άναρχη ανάμειξη των λειτουργιών του κράτους, η προϊούσα επικράτηση του πλειοψηφικού κοινοβουλευτισμού, η στατική, αδρανής και ελεγχόμενη διοίκηση. Επικίνδυνη, διότι η περιφρόνηση της αυστηρότητας του Συντάγματος μπορεί να κομίζει συγκυριακά οφέλη αλλά ανοίγει τον ασκό της αυθαιρεσίας σε οποιαδήποτε μελλοντική πλειοψηφία, που μπορεί εν δυνάμει να οδηγήσει και στον ολοκληρωτισμό. Είναι δε η πρώτη φορά στην ελληνική συνταγματική ιστορία που σε περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας γίνεται συζήτηση να τραπεί αντισυνταγματικά μια αναθεωρητική σε συντακτική συνέλευση.Το αντίθετο φαινόμενο, για λόγους ιστορικού συμβολισμού και συνέχειας του κράτους, εμφανίστηκε στις συνελεύσεις που οδήγησαν στα Συντάγματα του 1911 και του 1975, οι οποίες, αν και άσκησαν πρωτογενή συντακτική εξουσία, χαρακτηρίστηκαν, με επιμονή των Ελευθερίου Βενιζέλου και Κωνσταντίνου Καραμανλή αντιστοίχως, αναθεωρητικές."

   Όσον αφορά τον ¨λαϊκό συνταγματισμό" αυτός κατά τον συγγραφέα "συνδέεται με την προσπάθεια να διευρυνθεί η λαϊκή συμμετοχή στην αναθεωρητική διαδικασία."  Ακολούθως υποστηρίζει ότι "ο καθένας μπορεί να έχει άποψη για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να λειτουργεί η πολιτεία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι με πρόσχημα αυτή τη συμμετοχή και την εξ αυτής επιδιωκόμενη λαϊκή νομιμοποίηση, η οποία την εποχή της δικτατορίας είχε εκφραστεί με διανεμόμενα μέσω του Τύπου κουπόνια συνταγματικών προτάσεων, μπορούν να καταργούνται τυπικές διαδικασίες. Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία ο λαός ως συλλογικό υποκείμενο συμμετέχει στη διαμόρφωση της κρατικής βούλησης μέσω των εκλογών, αλλά δεν μπορεί να αναλαμβάνει αρμοδιότητες που κατά το Σύνταγμα ανατίθενται σε κρατικά όργανα. Διαφορετικά, θα καταλήγαμε σε μια δημοψηφισματική δημοκρατία η οποία θα υποκαθιστούσε το Σύνταγμα και θα είχε λόγο όχι μόνο για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, όπως ήδη συνέβη, αλλά και για κάθε δικαίωμα που αναγνωρίζεται ατομικά στους πολίτες."

      Επί των ανωτέρω επιχειρημάτων του κ. Γεραπετρίτη καταθέτω τις εξής παρατηρήσεις:

1. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι " η ρητορική περί συντακτικής συνέλευσης είναι αχρείαστη, διότι το υφιστάμενο πλαίσιο αναθεώρησης δεν εμποδίζει σε κανένα επίπεδο μια ριζική και γενναία αναδιάταξη των θεσμών, η οποία θα αντιμετωπίζει με τρόπο πειστικό τις παθογένειες της μεταπολίτευσης." Αλλά οι πάντες γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, διότι μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες του πολιτικού συστήματος, ήτοι το ίδιο το πολίτευμα της προεδρευομένης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, το οποίο, αντί της διάκρισης, οδηγεί σε διαπλοκή των εξουσιών, απαγορεύεται να αλλάξει με απλή αναθεώρηση, διότι εμπίπτει στις μη αναθεωρητέες διατάξεις του άρ. 110 Σ.

2. Ο κ. Γεραπετρίτης υποστηρίζει ακόμη ότι η ρητορική περί συντακτικής συνέλευσης είναι και επικίνδυνη διότι "ανοίγει τον ασκό της αυθαιρεσίας σε οποιαδήποτε μελλοντική πλειοψηφία, που μπορεί εν δυνάμει να οδηγήσει και στον ολοκληρωτισμό. Είναι δε η πρώτη φορά στην ελληνική συνταγματική ιστορία που σε περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας γίνεται συζήτηση να τραπεί αντισυνταγματικά μια αναθεωρητική σε συντακτική συνέλευση." Αλλά η επιστήμη του συνταγματικού δικαίου ασφαλώς και αναγνωρίζει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δικαιολογείται η σύγκληση συντακτικής και όχι αναθεωρητικής συνέλευσης. Δεν αντιλαμβάνομαι πώς ακριβώς ο συγγραφέας του άρθρου εννοεί την περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας, αλλά το γεγονός ότι η χώρα έχει χρεοκοπήσει και έχει αναγκαστεί να παραχωρήσει στους δανειστές μέρος της εθνικής της κυριαρχίας, καθώς και η αδιαμφισβήτητη οικονομική καταστροφή μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας,όχι μόνο θα δικαιολογούσαν νομικά, αλλά θα επέβαλαν την σύγκληση συντακτικής συνέλευσης. Τα δε παραδείγματα περί 1911 και 1975 είναι οπωσδήποτε ατυχή, αφού και στις δύο περιπτώσεις δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία αναθεώρησης την οποία υπερασπίζεται  ο κ. Γεραπετρίτης, ενώ ειδικά στην περίπτωση του Συντάγματος του 1975 της αναθεώρησης του Συντάγματος προηγήθηκε  δημοψήφισμα με το οποίο καταργήθηκε το πολίτευμα της βασιλευομένης δημοκρατίας το οποίο δεν προβλεπόταν από το υπό αναθεώρηση Σύνταγμα του 1952!

3. Τέλος, όσον αφορά τα περί λαϊκού συνταγματισμού η άποψη ότι "στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία ο λαός ως συλλογικό υποκείμενο συμμετέχει στη διαμόρφωση της κρατικής βούλησης μέσω των εκλογών, αλλά δεν μπορεί να αναλαμβάνει αρμοδιότητες που κατά το Σύνταγμα ανατίθενται σε κρατικά όργανα" ουδόλως λαμβάνει υπόψη ότι η συμμετοχή του λαού στην θέσπιση του Συντάγματός του δεν είναι κάτι αυτονόητο σε συντάγματα αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας αλλά, απεναντίας πλείστα Συντάγματα χωρών της Ευρώπης, όπως της Ελβετίας, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Δανίας , της Πολωνίας , του Λουξεμβούργου , της Αυστρίας και της Ιταλίας προβλέπουν αναθεώρηση με δημοψήφισμα. Ειδικά δε όσον αφορά την Ιταλία, εντυπωσιάζει το γεγονός ότι όλοι οι πολέμιοι της δημόσιας διαβούλευσης για το Σύνταγμα αποσιωπούν το γεγονός στις 5 Δεκεμβρίου πρόκειται να διεξαχθεί στην Ιταλία δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος το οποίο μάλιστα προκλήθηκε με πρωτοβουλία πολιτών- συλλογή υπογραφών.

     Εν κατακλείδι, νομίζω ότι η χώρα δεν κινδυνεύει από αναθεωρητικό λαϊκισμό, αλλά μάλλον από καθεστωτική τυπολατρία.